امپدانس راکتانس سوسپتانس ادمیتانس رلوکتانس اندوکتانس کاپاسیتانس چیست؟

انواع مقاومت‌ها و پارامترهای مداری در الکترونیک
 

در الکترونیک و برق، پارامترهای مختلفی برای توصیف رفتار مدار وجود دارد. هر کدام از این کمیت‌ها بخشی از ویژگی‌های جریان، ولتاژ، انرژی و میدان الکترومغناطیسی را بیان می‌کنند. شناخت این مفاهیم برای تعمیرکاران، طراحان مدار و علاقه‌مندان بسیار مهم است، زیرا باعث درک دقیق‌تری از عملکرد قطعات و تحلیل بهتر خرابی‌ها می‌شود. در این مقاله، مهم‌ترین پارامترهای مقاومتی مدار را به‌همراه نام انگلیسی و توضیح کاربردی بررسی می‌کنیم.

مقاومت (Resistance)

مقاومت رایج‌ترین پارامتر در مدارهای الکتریکی است و میزان مخالفت یک ماده در برابر عبور جریان الکتریکی را نشان می‌دهد. در عمل، مقاومت تعیین می‌کند که چه مقدار جریان از یک مدار عبور کند و چه میزان انرژی به گرما تبدیل شود. مقاومت‌ها در بیشتر وسایل الکترونیکی از جمله برد لوازم خانگی، گوشی‌ها، تلویزیون‌ها و منابع تغذیه نقش مهمی دارند.
 

امپدانس (Impedance)

امپدانس نسخه پیشرفته‌تری از مقاومت است که در مدارهای AC استفاده می‌شود و هم‌زمان اثر مقاومت، سلف و خازن را در یک کمیت ترکیبی نشان می‌دهد. امپدانس در تحلیل صدا، شبکه‌های مخابراتی و طراحی آمپلی‌فایرها بسیار مهم است. هرگونه اختلاف در امپدانس بین دو بخش مدار می‌تواند باعث نویز، افت توان یا اعوجاج شود.
 

راکتانس (Reactance)

راکتانس پارامتری است که میزان مخالفت سلف‌ها و خازن‌ها با تغییرات جریان یا ولتاژ AC را مشخص می‌کند. برخلاف مقاومت که انرژی را تلف می‌کند، راکتانس انرژی را ذخیره و آزاد می‌کند. وجود راکتانس باعث ایجاد اختلاف فاز بین ولتاژ و جریان می‌شود و نقش مهمی در فیلترها و مدارهای فرکانسی دارد.
 

راکتانس سلفی (Inductive Reactance)

راکتانس سلفی نشان‌دهنده میزان مخالفت یک سلف در برابر تغییر جریان است. هرچه فرکانس بیشتر باشد، راکتانس سلفی نیز افزایش می‌یابد. این ویژگی در چوک‌ها، ترانس‌ها، موتورهای القایی و مدارهای حذف نویز استفاده می‌شود. در بسیاری از لوازم خانگی، چوک‌های سلفی برای کاهش تداخل الکترومغناطیسی کاربرد دارند.
 

راکتانس خازنی (Capacitive Reactance)

راکتانس خازنی میزان مقاومت یک خازن در برابر تغییرات ولتاژ AC را نشان می‌دهد و برعکس حالت سلف، با افزایش فرکانس کاهش می‌یابد. این ویژگی اساس عملکرد مدارهای فیلتر، کوپلینگ AC و تثبیت ولتاژ است. در منابع تغذیه سوییچینگ نقش بسیار مهمی دارد.
 

رسانایی (Conductance)

رسانایی معکوس مقاومت است و نشان می‌دهد یک عنصر چه‌قدر اجازه عبور جریان را می‌دهد. هرچقدر رسانایی بیشتر باشد، جریان آسان‌تر عبور می‌کند. رسانایی به‌خصوص در مواد نیمه‌رسانا، ترانزیستورها و ساختارهای پین-دیود اهمیت دارد.
 

سوسپتانس (Susceptance)

سوسپتانس معکوس راکتانس است و در تحلیل امپدانس و ادمیتانس نقش دارد. این پارامتر نشان‌دهنده میزان توانایی یک مدار در پذیرش یا ذخیره انرژی در میدان الکتریکی یا مغناطیسی است. سوسپتانس به‌خصوص در شبکه‌های رادیویی و فیلترهای فرکانسی استفاده می‌شود.
 

ادمیتانس (Admittance)

ادمیتانس معکوس امپدانس است و ترکیبی از رسانایی و سوسپتانس به شمار می‌رود. این پارامتر کمک می‌کند تا بدانیم یک مدار AC چه‌قدر برای عبور جریان "پذیرای" آن است. مهندسان مخابرات و RF از آن برای تطبیق امپدانس در آنتن‌ها و تقویت‌کننده‌ها استفاده می‌کنند.
 

رلوکتانس (Reluctance)

رلوکتانس مربوط به مدارهای مغناطیسی است و مشابه مقاومت در مدارهای الکتریکی عمل می‌کند. این کمیت نشان می‌دهد یک مسیر مغناطیسی چقدر در برابر عبور خطوط شار مغناطیسی مقاومت دارد. هسته ترانس‌ها، چوک‌ها و موتورهای الکتریکی با مفهوم رلوکتانس طراحی می‌شوند.
 

اندوکتانس (Inductance)

اندوکتانس نشان‌دهنده توانایی یک سیم‌پیچ برای تولید میدان مغناطیسی و ذخیره انرژی است. سلف‌ها، موتورهای الکتریکی، ترانسفورمرها و بسیاری از فیلترهای فرکانسی بر اساس اندوکتانس کار می‌کنند. افزایش اندوکتانس معمولاً به معنی تعداد دور بیشتر یا هسته با تراوایی بالاتر است.
 

کاپاسیتانس (Capacitance)

کاپاسیتانس نشان می‌دهد یک خازن چه مقدار بار الکتریکی را می‌تواند ذخیره کند. از فیلتر کردن نویز تا ذخیره انرژی و اصلاح ضریب توان، همه نیازمند خازن و پارامتر ظرفیت خازنی هستند. افزایش کاپاسیتانس معمولاً به معنی صفحات بزرگ‌تر یا فاصله کمتر بین آن‌ها است.
 

مقاومت ویژه (Resistivity)

مقاومت ویژه خاصیت ذاتی مواد را نشان می‌دهد که بیان می‌کند یک ماده به طور طبیعی چقدر در برابر عبور جریان مقاومت دارد. این کمیت برای انتخاب سیم‌ها، فیوزها، المنت‌ها و حتی جنس مسیرهای PCB مهم است.
 

تراوایی (Permeability)

تراوایی نشان‌دهنده توانایی یک ماده در ایجاد میدان مغناطیسی است. هرچه تراوایی بیشتر باشد، ماده به عنوان هسته ترانس یا سلف عملکرد بهتری دارد. فریت‌ها نمونه معروف مواد با تراوایی بالا هستند.
 

گذردهی الکتریکی (Permittivity)

گذردهی الکتریکی توانایی ماده در ذخیره انرژی در میدان الکتریکی است. این پارامتر تعیین می‌کند که خازن روی آن ماده چه ظرفیتی خواهد داشت. مواد دی‌الکتریک مثل سرامیک و پلی‌استر بر اساس پرمیتیویتی انتخاب می‌شوند.
 

مقاومت نشتی (Leakage Resistance)

این مقاومت نشان‌دهنده میزان انتقال ناخواسته جریان از مسیرهای غیر ایده‌آل است. خازن‌ها، ترانس‌ها و بردهای الکترونیکی همیشه کمی نشتی دارند که با افزایش سن قطعه بیشتر می‌شود.
 

مقاومت دینامیکی (Dynamic Resistance)

در قطعات غیرخطی مثل دیود و ترانزیستور، مقاومت ثابت نیست. مقاومت دینامیکی تغییر ولتاژ و جریان را در نقطه کاری تحلیل می‌کند و برای طراحی تقویت‌کننده‌ها ضروری است.
 

مقاومت دیفرانسیلی (Differential Resistance)

مقاومت دیفرانسیلی نسخه دقیق‌تر مقاومت دینامیکی است و رفتار لحظه‌ای قطعات نیمه‌رسانا را در پاسخ به تغییرات کوچک ولتاژ بررسی می‌کند. در تحلیل سیگنال‌های کوچک کاربرد دارد.
 

مقاومت داخلی (Internal Resistance)

تمام منابع تغذیه، باتری‌ها و حتی مولتی‌مترها دارای مقاومت داخلی هستند. این مقاومت تعیین می‌کند که منبع در بارهای مختلف چقدر افت ولتاژ خواهد داشت.
 

مقاومت حرارتی (Thermal Resistance)

مقاومت حرارتی نشان می‌دهد یک قطعه الکترونیکی چه‌قدر می‌تواند گرما را از سطح خود به محیط منتقل کند. هیت‌سینک‌ها برای کاهش مقاومت حرارتی به کار می‌روند.
 

مقاومت تشعشعی (Radiation Resistance)

این مقاومت در آنتن‌ها وجود دارد و بخشی از انرژی الکتریکی را به موج الکترومغناطیسی تبدیل می‌کند. هرچه مقاومت تشعشعی بهتر باشد، آنتن کارآمدتر است.
 

مقاومت سری (Series Resistance)

مقاومت سری مقدار مقاومتی است که به‌صورت سری با یک قطعه در مدار قرار می‌گیرد و روی جریان و افت ولتاژ تأثیر می‌گذارد. این مقدار در خازن‌ها و سلف‌ها به نام ESR شناخته می‌شود.
 

مقاومت شنت (Shunt Resistance)

مقاومت شنت معیاری از جریان‌هایی است که از مسیرهای موازی ناخواسته عبور می‌کنند. در سلول‌های خورشیدی و تقویت‌کننده‌ها اهمیت زیادی دارد.
 

مقاومت منفی (Negative Resistance)

مقاومت منفی در برخی قطعات مثل دیود تونلی دیده می‌شود. در این وضعیت با افزایش ولتاژ، جریان کاهش می‌یابد. این پدیده در نوسان‌سازها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 

امپدانس مشخصه (Characteristic Impedance)

این پارامتر مربوط به کابل‌ها و خطوط انتقال است و تعیین می‌کند که سیگنال با حداقل انعکاس در مسیر حرکت کند. تطبیق امپدانس شرط اساسی انتقال بدون نویز است.

امپدانس راکتانس سوسپتانس ادمیتانس رلوکتانس اندوکتانس کاپاسیتانس چیست؟
امپدانس راکتانس سوسپتانس ادمیتانس رلوکتانس اندوکتانس کاپاسیتانس چیست؟
امپدانس راکتانس سوسپتانس ادمیتانس رلوکتانس اندوکتانس کاپاسیتانس چیست؟
امپدانس راکتانس سوسپتانس ادمیتانس رلوکتانس اندوکتانس کاپاسیتانس چیست؟
امپدانس راکتانس سوسپتانس ادمیتانس رلوکتانس اندوکتانس کاپاسیتانس چیست؟
امپدانس راکتانس سوسپتانس ادمیتانس رلوکتانس اندوکتانس کاپاسیتانس چیست؟
امپدانس راکتانس سوسپتانس ادمیتانس رلوکتانس اندوکتانس کاپاسیتانس چیست؟
امپدانس راکتانس سوسپتانس ادمیتانس رلوکتانس اندوکتانس کاپاسیتانس چیست؟
امپدانس راکتانس سوسپتانس ادمیتانس رلوکتانس اندوکتانس کاپاسیتانس چیست؟
امپدانس راکتانس سوسپتانس ادمیتانس رلوکتانس اندوکتانس کاپاسیتانس چیست؟